Boże Narodzenie i Wigilia to w tradycji chrześcijańskiej dni, na które wszyscy zawsze czekają. To czas, który kojarzy nam się przede wszystkim z rodzinną atmosferą, stołem uginającym się od wigilijnych potraw i wyczekiwanymi, szczególnie przez najmłodszych, prezentami. Miejskie ulice, rynki i place zmieniają się w tym okresie w niezwykle kolorowe i rozświetlone miejsca. Fantazyjnie przystrojone choinki mienią się feerią barw, a wystawy sklepowe niczym w konkursie na najlepszą witrynę prześcigają się w jak najlepszym oddaniu ducha narodzenia Chrystusa. Gdzie nie spojrzeć, wszędzie panuje magiczna atmosfera. Nawet mróz nie odbiera tej radości, wręcz przeciwnie. Ludzie wydają się być weselsi i bardziej radośni.
Każdy celebruje Święta Bożego Narodzenia na swój własny sposób wykorzystując ulubione rodzinne tradycje. A jak wygląda to w innych krajach? Sprawdźmy więc…
Boże Narodzenie na świecie
Na to, kiedy i w jaki sposób celebrowane jest Boże Narodzenie w różnych zakątkach świata ma wpływ wiele czynników. Najważniejszymi są: kultura kraju, dominująca w nim religia, przestrzegany w danym rejonie geograficznym kalendarz, a czasem nawet pogoda. Niezależnie jednak od różnic w sposobie i czasie świętowania, wszędzie jest to moment szczególny.
Gruzja - święta w kraju toastów
W Gruzji obowiązuje kalendarz juluański. Zgodnie z nim święta Bożego Narodzenia obchodzone są 7 stycznia (odpowiednik 25 grudnia w kalendarzu gregoriańskim). Już na pierwszy rzut oka można zauważyć, że są to święta uwielbiane przez Gruzinów. Ulice większych miast przyciągają wzrok zarówno turystów jak i mieszkańców kraju przepięknymi dekoracjami i błyszczącymi świątecznymi iluminacjami. Gruzini mają też swoją choinkę. Nazywa się ona „cziczilaki” i jest dziełem mężczyzn, którzy wyrabiają ją z drewna leszczynowego lub orzechowego. Wystrugany przez nich słupek dekorowany jest strużynami leszczyny przypominającymi brodę. Na czubku “drzewka” umieszcza się małe owoce, które mają być odzwierciedleniem płodności. Cziczilaki w gruzińskiej kulturze jest symbolem biblijnego rajskiego drzewa życia. Co ciekawe, znane nam choinki, również można spotkać w Gruzji, przede wszystkim na ulicach. Obowiązkowym elementem Świąt Bożego Narodzenia w Gruzji jest jest udział w Alilo, czyli pochodzie po ulicach miast, który zrzesza tysiące osób. Podczas tego wydarzenia uczestnicy przebierają się w tradycyjne stroje, różniące się w zależności od regionu kraju. W tym dniu dzieci obdarowywane są słodyczami. Po pochodzie wszyscy spotykają się w domach, gdzie wspólnie świętują m.in. wznosząc toasty.
Argentyna - upalne święta przy grillu
Zastanawialiście się jak wygląda celebrowanie Bożego Narodzenia w Ameryce Południowej? Uczta bożonarodzeniowa rozpoczyna się tu dość późno, bo około godziny 22/23. Argentyńczycy wówczas zasiadają w swoich ogrodach i zaczynają grillowanie. Na suto zastawionych stołach nie znajdziemy postnych dań wigilijnych. Możemy natomiast uraczyć się doskonałymi steakami, indykiem, faszerowanymi pomidorami, licznymi sałatkami, a nawet (w północnych rejonach kraju) pieczoną kozą. Na deser, podawany zgodnie z tradycją po północy, serwowane jest tradycyjne ciasto drożdżowe, puddingi lub galaretka z batatów. Wybicie północy to sygnał do wznoszenia toastów i rozświetlenia nieba mnóstwem kolorowych fajerwerków i papierowych lampionów. W Argentynie nie brakuje również drobnych prezentów przynoszonych przez znanego nam brodatego Świętego Mikołaja w czerwonym kubraczku. Większe upominki otrzymuje się dopiero po nowym roku, w Święto Trzech Króli.
Australia - Wigilia na plaży
Ciężko nam sobie wyobrazić upalne i pełne słońca Boże Narodzenie. Tymczasem, gdy u nas grudniowe temperatury spadają znacznie, po drugiej stronie globu na okres świąteczny przypada lato. W Australii Święty Mikołaj ubrany w tradycyjne, grube czerwone futro zaprzęga do swoich sań nie renifery, a kangury. Widok bałwana z piasku nad oceanem też nikogo nie dziwi. Pomimo braku typowej dla naszej szerokości geograficznej zimowej, świątecznej aury, w Australii panuje bożonarodzeniowa atmosfera. Mieszkańcy bardzo chętnie dekorują swoje domy, ulice i witryny sklepowe, które po zmroku przepięknie mienią się kolorowymi i migoczącymi światełkami. 24 grudnia odbywa się uroczysta kolacja, na której serwuje się pieczonego indyka i pudding. Po niej wszyscy chętnie udają się do łóżek, by rankiem tuż po obudzeniu pod choinką znaleźć wymarzone prezenty. Resztę dnia Australijczycy spędzają w rodzinnym gronie, radośnie świętując przy grillu lub na plaży.
Armenia - prawosławne Boże Narodzenie
W krajach prawosławnych, leżących na Wschód od nas, wszystkie święta obchodzi się 13 dni później. W Armenii obchody Bożego Narodzenia rozpoczynają się 5 stycznia. Głównym wydarzeniem religijnym jest wieczorne nabożeństwo, podczas którego zapalane są świece. Światło symbolizujące gwiazdę betlejemską, która wskazywała miejsce narodzin Jezusa, przynoszone jest do domów. Dzień ten jest odpowiednikiem polskiej Wigilii. Wielu mieszkańców kraju od tygodnia nic nie je. Po takim poście można rozpocząć powolne ucztowanie, by przyzwyczaić żołądek. Podczas świątecznej kolacji na stołach pojawia się: zupa pszenna, ryba, pilaw pilaw (płow), desery z dużą ilością suszonych owoców i orzechów oraz wino. W Armenii panuje zwyczaj, w którym to dzieci przynoszą starszym krewnym łakocie. Prezenty natomiast dawane są tu w sylwestra przez Świętego Mikołaja, który w tym kraju nazywa się Gaghant Baba albo Kaghand Papa. Po ormiańsku wesołych świąt to: “Shnorhavor Amanor yev Surb Tznund”.
Japonia - świąteczny kurczak w fastfoodzie
Przemierzając świat dalej na wschód docieramy do Japonii. Pomimo tego, że w tym kraju liczba Chrześcijan jest niewielka, spora część mieszkańców nie utożsamia się z żadną religią, a kolejna część z buddyzmem, to kwestie religijne nie przeszkadzają Japończykom w świętowaniu. Celebrują oni głównie Wigilię, a w niektórych szkołach nawet jest to dzień wolny od nauki. Sposób świętowania przypomina nieco Walentynki, podczas których pary obdarowują się prezentami i spędzają wspólnie czas. Uroczysta kolacja wigilijna, to czas, który mieszkańcy Japonii spędzają wspólnie z rodziną, ciesząc się świąteczną atmosferą. Jedną z niecodziennych tradycji wigilijnych w Kraju Kwitnącej Wiśni jest… jedzenie kurczaka w fastfoodzie! Obyczaj jest tak pielęgnowany, że zamówienia na potrawę można składać w wyprzedzeniem.
Islandia - bożonarodzeniowe trolle
Ciężko w to uwierzyć, ale na Islandii nie spotkacie Świętego Mikołaja. W roznoszeniu prezentów zastępuje go 13 trolli, zwanych Jólasveinar. Według legendy są one synami olbrzyma. Przez 13 dni przed Wigilią islandzkie dzieci zostawiają na oknach czyste buty, w których trolle, w zależności od stopnia grzeczności, zostawiają podarunki lub … ziemniaka. Każdy z trolli to wyjątkowo psotne stworzenie, mające na sumieniu najróżniejsze figle. Każdy z nich ma też swoją specjalizację, a od indywidualnych talentów pochodzą również ich imiona. Wśród 13 łobuzów pojawiających się po kolei w dniach poprzedzających Wigilię można spotkać m.in. Drzwiotrzaskacza, który skutecznie przeszkadza w spokojnym śnie chodząc po domu i trzaskając drzwiami. Uroczyste świętowanie przy stole Islandczycy rozpoczynają w Wigilię około godziny 18. Zajadają się wówczas pieczoną pardwą oraz wędzoną jagnięciną z podpłomykami i życzą sobie „Gleðileg Jól!”.
Finlandia - Boże Narodzenie w saunie
W Finlandii świętowanie zaczyna się już 21 grudnia. Najważniejszym dniem jednak, podobnie jak w Polsce, jest 24 grudnia. Zgodnie z tradycją, w tym dniu w samo południe Finowie udają się do sauny. Według wierzeń ma to znaczny wpływ na oczyszczenie ciała i duszy i dobre przygotowanie się do świętowania. W saunie obowiązują pewne zasady. Nie można poddawać się zbyt energicznemu świętowaniu, ponieważ zbyt głośne biesiadowanie może sprowadzić na biesiadników nieszczęścia w nadchodzącym roku. Wieczorem odbywa się uczta. Przy udekorowanej choince i zastawionym stole zasiadają całe rodziny. Wśród serwowanych w tym czasie potraw znajdziemy m.in. pieczoną szynkę z musztardą, sałatkę śledziową, kawior czy joulutorttu - ciasteczka z powidłami śliwkowymi. Na stole pojawia się również ryżowa owsianka a w niej … jeden migdał. Szczęśliwiec, który trafi na niego w nadchodzącym roku może liczyć na ogrom szczęścia. Nie można pominąć oczywiście pochodzącego z fińskiej Laponii Świętego Mikołaja, który wraz ze swoimi pomocnikami roznosi prezenty 24 grudnia. Jeżeli nie wysłaliście jeszcze listu do Mikołaja, zostawiamy Wam adres: Tähtikuja 1, Rovaniemi 96930 Arctic Circle
Kenia - egzotyczne Boże Narodzenie
Zamykając przedświąteczną podróż po różnych kontynentach docieramy do Afryki. W Kenii, leżącej we wschodniej jej części, Święta Bożego Narodzenia to czas szczególny przede wszystkim dlatego, że jest to właściwie jedyny czas kiedy rodziny mogą pobyć razem przez kilka dni lub tygodni. W przygotowaniach do świąt czynnie uczestniczą wszyscy członkowie rodziny. Domy i kościoły przystrajane są kolorowymi wstążkami, balonami, kwiatami, zielonymi roślinami oraz dekoracjami z papieru. Kenijczycy brak śniegu rekompensują sobie dekoracjami ze sztucznego śniegu na szybach, a za choinkę robi drzewo cyprysowe. Jedną z ciekawszych atrakcji jest transport Świętego Mikołaja. Może on bowiem przyjechać tradycyjnie z reniferami, ale też można go spotkać na wielbłądzie, w Land Roverze lub na rowerze. Główne obchody rozpoczynają się po lokalnej pasterce. Na świątecznych stołach pojawiają się różne potrawy, wśród nich nie może zabraknąć tradycyjnego kenijskiego posiłku bożonarodzeniowego - „nyama choma”, czyli pieczonego mięsa koziego lub wołowiny, podawanego z okazałym dzbanem piwa, które produkowane jest w wielu kenijskich domach. W większych miastach dzieci śpiewają kolędy i odwiedzają sąsiednie domy, w zamian otrzymują pieniądze lub łakocie.
Poczuj magię świąt
Na świecie jest z pewnością jeszcze wiele miejsc, w których kultywowane są tradycje związane z Bożym Narodzeniem. W każdym inaczej. Jak widać, nawet w krajach bez aż tak dużego religijnego powiązania jak w Japonii, ludzie znajdują przestrzeń i swój sposób by świętować. To doskonały moment dla każdego, niezależnie w jakiej części globu żyje, by się zatrzymać i spotkać z rodziną. O dumę przyprawia również to, że pomimo ogromnej globalizacji Świąt Bożego Narodzenia zachowywane są lokalne tradycje, widoczne choćby w tradycjach kulinarnych. Czy ktoś z Was miał okazję obchodzić te święta w innym kraju? Podzielcie się wrażeniami i niecodziennymi tradycjami.